AKADEMIA FILMU DOKUMENTALNEGO cz. 1

SEM. ZIMOWY 2019/2020

przedmiot ogólnouniwersytecki na Uniwersytecie Warszawskim
semestr zimowy 2019/2020

Przejdź do rejestracji w systemie USOS

INFORMACJE OGÓLNE

Miejsce i czas projekcji:  Kino Luna, ul. Marszałkowska 28; środy w godz. 16:00-19:00
Zajęcia rozpoczynają się 2 października 2019 r.

Zajęcia ODWOŁANE w dn. 9 października, 30 października, 27 listopada 2019 r.

Liczba ECTS: 4

Karnet: Studenci, chcący uczestniczyć w zajęciach i uzyskać z nich zaliczenie, zobowiązani są w pierwszej kolejności do rejestracji na zajęcia w systemie USOS, a następnie wykupienia semestralnego karnetu, którego cena wynosi 150 zł.

UWAGA! Samo wykupienie karnetu nie gwarantuje miejsca na liście uczestników zajęć. Osoby chcące uzyskać zaliczenie z przedmiotu muszą w pierwszej kolejności zarejestrować się na zajęcia w systemie USOS. Dopiero po rejestracji należy wykupić karnet, który jest biletem wstępu na zajęcia na sali kinowej. Można również wykupić karnet bez rejestracji, żeby uczestniczyć w zajęciach jako wolny słuchacz.

Zakupu karnetu dokonuje się bezpośrednio w kinie Luna. Karnety trafią do sprzedaży 23 września 2019 r.

Prowadząca: 

Kaja Klimek - dziennikarstwo i komunikacja społeczna, porównawcze studia cywilizacji - Uniwersytet Jagielloński; freelancerka - tłumaczka i publicystka. Kontakt: akademiafilmudokumentalnego@gmail.com (w sprawach zaliczeniowych)

Koordynatorka:
Klaudia Gniady (Akademia Dokumentalna)
Kontakt: klaudia@againstgravity.pl (w sprawach organizacyjnych)

WARUNKI ZALICZENIA:

1. OBECNOŚĆ

W semestrze zimowym 2019/2020 zaplanowanych jest dwanaście projekcji. Maksymalna ilość nieobecności umożliwiająca zaliczenie przedmiotu to: CZTERY, każda kolejna będzie oznaczała brak możliwości zaliczenia przedmiotu. Ze względu na charakter zajęć nie ma znaczenia czy nieobecności są usprawiedliwione czy nie.

Każdej i każdemu przysługują DWIE NIEOBECNOŚCI na projekcjach bez żadnych konsekwencji. Za kolejne DWIE, które uznajemy za nadprogramowe, należy napisać recenzje wybranych filmów z AFD, na których projekcji się było (innych niż wybrane do prac zaliczeniowych).

W tej pracy liczy się OPINIA, krytyczne spojrzenie, a nie powszechnie dostępne dane na temat filmu, jego twórców, przebiegu ukazanej sytuacji. Recenzja może być krótszą formą odpowiedzi na pytanie zadane w czasie zajęć.

Objętość: maksymalnie 3000 znaków.

Termin nadsyłania: ostatnie zajęcia w semestrze.

UWAGA: To Uczestniczka i Uczestnik zajęć powinni wiedzieć, na których zajęciach ich nie było i jaki film opuścili. Również kontrolowanie ilości nieobecności leży po Waszej stronie.

2. PRACE ZALICZENIOWE

Warunkiem zaliczenia zajęć, poza obecnością, będzie przygotowanie dwóch następujących prac zaliczeniowych:

- praca pisemna

- materiał video

Jak się do tego zabrać? Każdemu prezentowanemu w ramach zajęć filmowi będzie towarzyszyło pytanie dotyczące czy to treści poruszanych w filmie, czy jego formy estetycznej, ale również szerszego kontekstu społecznego, kulturowego czy politycznego, w który film się wpisuje. Uczestniczka i Uczestnik zajęć wybierają zatem dwa filmy prezentowane w ramach Akademii i przygotowują odpowiedzi na dotyczące ich pytania postawione w czasie dyskusji po owych filmach - jedną w postaci pracy pisemnej, drugą - materiału video. Pytania po zajęciach pojawią się na stronie Akademii (http://akademiadokumentalna.pl/szkoly-wyzsze/uw/) - poniżej filmu, którego dotyczą.

WYMAGANIA I KRYTERIA OCENY PRAC ZALICZENIOWYCH:

• PRACA PISEMNA:

Objętość: 4500-6000 znaków. Punktem odniesienia jest pytanie/zadanie podane podczas dyskusji po filmie. Forma to esej, czyli wypowiedź pisemna prezentująca opinię, przemyślenia i poglądy na dany temat - ale jego ujęcie już zależy od samej Autorki i Autora. Mile widziane są rzecz jasna odwołania do innych kontekstów, w tym filmów, literatury, tekstów kultury itd. z wyraźnym tego zaznaczeniem.

Przy ocenie pod uwagę będą brane:

- zgodność z tematem - lub uzasadnionie od niego odbieganie, jeśli Autorka lub Autor ma taką potrzebę

- odpowiedź na pytanie dowodząca przemyślenia zagadnienia

- odniesienia nie tylko do filmu, ale i innych tekstów kultury i kontekstów

- oryginalność myśli i wyjście poza obiegowe, stereotypowe przekonania

- własna, uzasadniona opinia i stanowisko

- bibliografia - jeśli odnosicie się do innych tekstów

- składnia, ortografia, interpunkcja ;)

• MATERIAŁ VIDEO:

Długość to maksymalnie 3 minuty, popularny format video (mpeg, vlc, mp4 avi) wysłane poprzez Google Drive, Dropbox, Wetransfer. Materiał ma mieć charakter krytyczno-filmowy i eseistyczny. Co to oznacza? Autorka i Autor prezentują swoje poglądy i przemyślenia, dowodzą krytycznego myślenia o filmie i jego kontekście. Forma - właściwie dowolna - od wypowiedzi bezpośrednio do kamery (uwaga: przemyślanej i wypowiedzianej, a nie odczytanej! Czytanie oznacza dyskwalifikację i zwrot pracy!), przez formy video-eseistyczne (zmontowane materiały wizualne i komentarz autorki autora), po... No właśnie. Granicą jest Wasza inwencja twórcza.

Przy ocenie pod uwagę będą brane:

- zgodność z tematem - lub uzasadnionie od niego odbieganie, jeśli Autorka lub Autor ma taką potrzebę

- odpowiedź na pytanie dowodząca przemyślenia zagadnienia

- odniesienia nie tylko do filmu, ale i innych tekstów kultury i kontekstów

- oryginalność myśli i wyjście poza obiegowe, stereotypowe przekonania

- własna, uzasadniona opinia i stanowisko

- pomysł na realizację - jest ważniejszy właściwie niż samo wykonanie. Zdajemy sobie sprawę, że dla wielu z Was to pierwsza próba wypowiedzi w takiej formie. Bardzo szanuję każdą próbę wyjścia poza strefę komfortu i zmierzenia się z nową formą wyrazu

- inwencja twórcza - to szerokie zagadnienie. Najważniejsze jest to, żebyście podjęli próbę, eksperymentowali i stworzyli autorskie dzieło

- w przypadku wypowiedzi do kamery: najważniejsza jest jasność, spójność i przejrzystość wywodu podanego bezpośrednio do kamery (czyli do widzki, która Was ogląda), a nie odczytywanego z kartki/monitora. Czytanie rzuca się w oczy i oznacza zwrot pracy oraz konieczność zmierzenia się z tym lub innym tematem raz jeszcze

- długość materiału - 3 minuty to absolutne maksimum. Ekonomia wypowiedzi jest istotna

- na końcu plansza z wykorzystanymi materiałami (wideo, muzyka), jeśli z takich korzystaliście

Charakter samych pytań towarzyszących filmowo wskaże, że zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku możliwości i form wyrazu będzie wiele. Liczy się przede wszystkim inwencja twórcza, własne przemyślenia oraz pomysły i kreatywność Autorki i Autora. Jeśli szukacie inspiracji, serdecznie polecamy kanał AFD na YouTube, gdzie można obejrzeć najciekawsze prace uczestników poprzednich edycji zajęć.

Charakter samych pytań towarzyszących filmom wskaże, że zarówno w pierwszym jak i drugim przypadku możliwości i form wyrazu będzie wiele. Liczy się przede wszystkim inwencja twórcza, własne przemyślenia i pomysły i kreatywność Autorki i Autora.

TERMIN NADSYŁANIA PRAC:

UWAGA! Gotowe prace należy wysłać pod adres akademiafilmudokumentalnego@gmail.com

PRACA PISEMNA - tydzień po projekcji

MATERIAŁ WIDEO - dwa tygodnie po projekcji

Terminy są niezmienne, rygorystycznie przestrzegane i nie ma od nich odstępstw, a ich przekroczenie zamyka drogę do opracowania pytania związanego z tym właśnie filmem - pozostaje on jednak przez resztę semestru dostępny do recenzji zaliczającej ewentualną nadprogramową nieobecność. Jeśli zajęcia nie odbywają się - termin to wciąż dwa tygodnie dla video, tydzień dla pracy pisemnej. Dlaczego tak musi być? Zależy nam, żeby jak najszybciej sprawdzać prace, szczególnie, gdy semestr zbliża się do końca. Dlatego też serdecznie namawiamy i zachęcamy, żeby zająć się pracami zaliczeniowymi wcześniej na przestrzeni semestru, a nie zostawiać spełnienia warunków zaliczenia na ostatni moment.

Za każdą pracę można zdobyć 5 punktów. Oceniane będą zarówno forma, koncept, jak i treść. Maksymalna ilość uzyskanych punktów na przestrzeni zajęć to zatem 2 x 5 = 10 punktów. Po wypełnieniu warunków dotyczących obecności na tej podstawie wystawiona zostanie ocena końcowa.

UWAGA! OTO JEDYNY ADRES DO WYSYŁKI WSZYSTKICH PRAC: akademiafilmudokumentalnego@gmail.com

Na pytania bieżące odpowiadamy na stronie Akademii Filmu Dokumentalnego na facebooku, zachęcamy więc do lajkowania i śledzenia, a także sprawdzania o co już pytanie padło, bo może odpowiedź na to, które Uczestniczkę i Uczestnika nurtuje już tam jest?

2 PAŹDZIERNIKA 2019 - OBCY W RAJU

Stranger in Paradise, reż. Guido Hendrikx, Holandia 2016, 72 min

Na Sycylii za murami fortecy o nazwie Europa dopiero co przybyli z krajów Afryki i Azji imigranci uczęszczają na lekcje dawane przez nauczyciela, który opowiada im o tym, jak wygląda życie na Starym Kontynencie i jak powinien przebiegać ich proces asymilacji. Edukator umiejętnie dobiera fakty, aby wzbudzić w uczniach skrajne emocje. Raz próbuje zawstydzić swoich słuchaczy, aby za chwilę podkreślić zasadność ich obecności w Europie. Ani przez chwilę nie ma wątpliwości, że relacja nauczyciela i imigrantów jest oparta na władzy.

Stawką toczonej przez nauczyciela gry jest przyszłość osób zgromadzonych w klasie, w której odbywa się osobliwa lekcja. Wkrótce prowadzący zajęcia zaczyna zadawać imigrantom wnikliwe pytania. Odpowiedzi zadecydują, komu zostanie przyznany azyl polityczny. Obserwujemy proces selekcji. To moment, w którym ujawnia się arbitralność przepisów przekładanych na losy jednostek. Guido Hendrikx umiejętnie oddaje wagę decyzji podejmowanych przed kamerą i towarzyszące im napięcie.

Rozmowy między przedstawicielem Starego Kontynentu a imigrantami przedstawione w filmie odzwierciedlają kierunki współczesnej debaty publicznej dotyczącej powinności Europy wobec osób pukających do jej drzwi w nadziei na poprawę warunków życia. Koszty utrzymania przybyłych ludzi i ciążące nad Starym Kontynentem dziedzictwo kolonializmu to tylko niektóre z zarysowanych w filmie problemów.

9 PAŹDZIERNIKA 2019 - ZAJĘCIA ODWOŁANE!

9 października 2019 r. zajęcia nie odbędą się.

16 PAŹDZIERNIKA 2019 - NAWET NIE WIESZ, JAK BARDZO CIĘ KOCHAM

You Have No Idea How Much I Love You, reż. Paweł Łoziński, Polska 2016, 80 min

Paweł Łoziński ponownie odsłania intymne relacje rodzinne. Co kryje się pod słowem „miłość”? Żyjąc często tworzymy z bliskimi więzi i węzły, które z czasem wydają się nam nie do rozsupłania. Film opowiada o dramacie dwóch kobiet, matki i córki związanych ze sobą trudnym, skomplikowanym uczuciem. Kluczowe dla bohaterek jest spotkanie z kimś trzecim, obcym - doświadczonym terapeutą profesorem Bogdanem de Barbaro.

Ekstremalnie bliskie kadry (niezwykłe zdjęcia Kacpra Lisowskiego) wyłapują każdą emocję na twarzach kobiet. Jako widzowie jesteśmy świadkami napięć, łez, żalu i frustracji. Podglądamy sesje na przestrzeni kilku miesięcy i widzimy, jak ewoluuje relacja matki i córki. Ale przecież to, co dzieje się za drzwiami gabinetu, powinno być owiane tajemnicą zawodową. Jak udało się Pawłowi Łozińskiemu złamać tę żelazną zasadę?

23 PAŹDZIERNIKA 2019 - HOMO SAPIENS

Homo Sapiens, reż. Nikolaus Geyrhalter, Austria 2016, 94 min

Co pozostanie z naszej cywilizacji, gdy w końcu wyginiemy? Puste przestrzenie, opuszczone budynki, sklepy, kina, szpitale, biura, szkoły, biblioteki, parki rozrywki i więzienia. Ruiny miast, które coraz bardziej porastać będzie roślinność. Zarośnięte wysypiska śmieci i zbiorniki wody czy rozpadający się na drodze asfalt… Przestrzeń, w której mieszkamy, po naszej zagładzie ponownie przejmie natura, z której kiedyś brutalnie ją wyrwaliśmy. Film, kręcony przez 4 lata w Europie, USA, Japonii i Argentynie, jest krytycznym portretem naszej cywilizacji. Zbudowany wyłącznie z precyzyjnie skomponowanych, statycznych ujęć, pozbawionych jakiegokolwiek komentarza. Przyglądamy się życiu ludzi na Ziemi, ich stosunkowi do zwierząt, drugiego człowieka, wojen. Brak tu obrazów przestrzeni prywatnych. Oglądamy wyłącznie miejsca publiczne: biura, hale sportowe, magazyny, szkoły, szpitale, sklepy. Poznajemy sposób organizacji życia na naszej planecie, a także wpływ, jaki rozwój technologii ma na degradację naszej cywilizacji. Widzimy miejsca opuszczone, zapomniane, odzyskane przez naturę i zwierzęta. Film jest głębokim spojrzeniem na wpływ, jaki ludzkość wywarła na Ziemię, próbą przewidzenia przyszłości, jaka nas czeka i oceną roli człowieka w dobie kryzysu ekologicznego. Czy mamy szansę na zmianę? Co powinniśmy w tym kierunku zrobić? Czy nie jest już za późno? Ten medytacyjny, poetycki esej o skończoności naszego gatunku zachęca do medytacji nad kruchością człowieka, do refleksji nad upływającym czasem i chwilą.

30 PAŹDZIERNIKA 2019 - ZAJĘCIA ODWOŁANE!

Ze względu na dzień Wszystkich Świętych w dn. 30 października 2019 r. zajęcia nie odbędą się.

6 listopada 2019 - Czy Noam Chomsky jest wysoki czy szczęśliwy?

Is the Man Who Is Tall Happy?, reż. Michel Gondry, Francja 2013, 88 min

Zabawny, prowokacyjny i niezwykle wciągający film, będący próbą pokazania interesującej osobowości Noama Chomsky’ego, amerykańskiego pisarza, lingwisty, aktywisty i społecznego filozofa, a także jego naukowych teorii. To zaskakująco dynamiczna filmowa fuzja obrazów i idei, które charakteryzują tego najbardziej prominentnego i najczęściej cytowanego naukowca na świecie, znajdującego się w czołówce największych myślicieli świata, po Szekspirze, Platonie i Freudzie, uznanego przez „The New York Times” za najważniejszego żyjącego intelektualistę naszych czasów.

Światowej sławy reżyser Michel Gondry ("Zakochany bez pamięci", "Jak we śnie") zdecydował się w tym filmie na wyjątkowy zabieg. Nie tylko prowadzi z naukowcem fascynującą i szczerą rozmowę, ale dodatkowo ubarwia ją również fantastycznymi animacjami, które w doskonały sposób obrazują na ekranie to, o czym opowiada Chomsky. Dzięki temu idee słynnego intelektualisty stają się znacznie bardziej zrozumiałe i przystępne dla widza.

Chomsky zachęca widzów do ciągłej autorefleksji w ocenie świata, a przede wszystkim do stałego podważania tego, czym żywią nas media, a tego typu postawę sam określa mianem „intelektualnej samoobrony”. W efekcie film zmienia się w prawdziwą wizualną i intelektualną ucztę, a jego tytuł to świadoma i nieco ironiczna zabawa językiem, która wyraźnie nawiązuje do teorii języka Chomsky’ego – współtwórcy gramatyki transformacyjno-generatywnej, który przyczynił się również do rozwoju psycholingwistyki.

13 LISTOPADA 2019 - ŚMIERĆ CZŁOWIEKA PRACY

Workingman's Death, reż. Michael Glawogger, Austria/Niemcy 2005, 122 min

UWAGA! Film zawiera drastyczne sceny przemocy wobec zwierząt.

Nie ma już człowieka pracy. Pozostał robotnik - ktoś gorszy, ktoś, komu się nie udało. Ktoś, komu praca nie daje godności, lecz ją odbiera. Przyzwyczajeni do wygodnego życia, coraz częściej zapominamy, jak ciężką pracę może wykonywać człowiek. Rezygnując z odautorskiego komentarza reżyser "Śmierci człowieka pracy" w wysmakowanych obrazach (zdjęcia Wolfganga Thalera) rejestruje nieludzki wysiłek współczesnych zapomnianych bohaterów. Niezwykłe zdjęcia oraz muzyka (autorstwa Johna Zorna) sprawiają, że "Śmierć człowieka pracy" to monumentalne, nasycone emocjami dzieło.

Dzisiejszym robotnikom nie towarzyszą pochwalne pieśni. Mogą jedynie wspierać się nawzajem pocieszeniem, że praca, nawet ponad siły, jest lepsza, niż żadna.
Grupa ukraińskich mężczyzn całymi dniami naraża życie w nieczynnych, grożących zawaleniem biedaszybach. W Indonezji robotnicy pracujący przy wydobyciu siarki wdychają gorące, trujące opary nad kraterami czynnych wulkanów. Droga w dół to równie wielkie ryzyko. Krew, ogień i potworny smród - rzeźnia w Nigerii to piekło na ziemi. Gołymi niemal rękami Pakistańczycy wydzierają starym statkom kawałki metalu. Chińscy hutnicy ze strachem postrzegają siebie jako ginący gatunek.
Ukraina, Indonezja, Nigeria, Pakistan, Chiny - "Śmierć człowieka pracy" to pięć portretów ciężkiej fizycznej pracy, w zmechanizowanym świecie XXI wieku coraz mniej widocznej.
Podziwiany i nagradzany na całym świecie, prezentowany na festiwalu Planete Doc Review film "Śmierć człowieka pracy" został przez polskich krytyków uznany za jeden z najlepszych obrazów festiwalu. "Świetny wizualnie", "wyrafinowanie piękny", "wstrząsający esej filmowy", "szokujący" - tak krytycy polscy pisali o filmie Michaela Glawoggera.

20 LISTOPADA 2019 - SÓL ZIEMI

The Salt of The Earth, reż. Wim Wenders, Juliano Ribeiro Salgado, Niemcy 2014, 110 min

Sebastiao Salgado, brazylijski fotograf, podróżował po całym świecie przez 40 lat. Dokumentował ludzkość w okresie dramatycznych zmian, będąc tym samym świadkiem najważniejszych wydarzeń na świecie: konfliktów wojennych, klęsk głodu i przymusowych emigracji. Sławę przyniosły mu cykle fotografii poświęcone kondycji człowieka, w których zajrzał do jądra ciemności ludzkości. W swym nowym projekcie fotograficznym, poświęconym pięknu Ziemi, po raz pierwszy odszedł od fotografii społecznej na rzecz dokumentowania terenów nietkniętych przez zachodnią cywilizację, gdzie bez przeszkód nadal rozwija się fauna i flora i gdzie można zobaczyć krajobrazy jakby zaczerpnięte z księgi Genesis. Film pokazuje życie Sebastiao Salgado i jego prace, dzięki którym stał się  jednym  z najsłynniejszych fotografów na świecie. Poznajemy Salgado z perspektywy jego syna Juliano oraz Wima Wendersa, współreżysera filmu i fotografa.

27 LISTOPADA 2019 - ZAJĘCIA ODWOŁANE!

Ze względu na odbywający się w kinie Luna festiwal Sputnik w dn. 27 listopada 2019 r. zajęcia nie odbędą się.

4 GRUDNIA 2019 - SAFARI

Safari, reż. Ulrich Seidl, Austria 2016, 88 min

UWAGA! Film zawiera drastyczne sceny przemocy wobec zwierząt.

Wakacyjny film o zabijaniu i ludzkiej naturze. Ulrich Seidl wraca do Afryki – ostatnim razem był tu, realizując pamiętną fabułę „Raj: miłość” o seksturystyce starszych białych kobiet. Tym razem portretuje austriackich myśliwych, zażywających „uroków” mordowania zwierząt w rezerwacie.

Proceder polowania na zwierzęta jest jak najbardziej legalny i zorganizowany w formie ekskluzywnych wczasów dla Europejczyków, pragnących przeżyć „dziką” przygodę na Czarnym Lądzie. Biznes turystyczny z polowaniami na gnu, zebry, czy żyrafy w ofercie prowadzi Austriak dobrze znający gusta przyjezdnych ze Starego Kontynentu.

Seidl portretuje tych myśliwych-turystów w swoim stylu – bezlitośnie, ironicznie i ze swoistym dystansem. Widzimy śmierć i cierpienie zwierząt. Niemieccy i austriaccy turyści strzelają, płaczą z ekscytacji, pozują do zdjęć z upolowaną zwierzyną. Reżyser zdziera maskę z „cywilizowanych” Europejczyków, pokazując ledwie skrywany rasizm, obojętność na biedę i fascynację przemocą.

LEKTURY ZALECANE: 

• Film dokumentalny: Kreatywne opowiadanie, Sheila Curran Bernard, Warszawa 2011

• Bohater w filmie dokumentalnym, Jacek Bławut, Łódź 2010

• Film Art. Sztuka Filmowa. Wprowadzenie, David Bordwell, Kristin Thompson, Warszawa 2010, rozdz. Film dokumentalny

• New Documentary: A Critical Introduction, Stella Bruzzi, London 2000

• DOCąd. Rozmowy z polskimi dokumentalistami, Katarzyna Taras, Jakub Socha, Wydawnictwo Filmoteki Śląskiej, Katowice 2014

• Herzog. Przewodnik Krytyki Politycznej, red. Agnieszka Wiśniewska, Julian Kutyła, Warszawa 2010

• Kino dokumentalne Kazimierza Karabasza, Mikołaj Jazdon, Poznań 2009

• Klucze do rzeczywistości: Szkice i rozmowy o polskim filmie dokumentalnym po roku 1989, red. Małgorzata Hendrykowska, Poznań 2005

• Polskie kino dokumentalne 1989–2009: Historia polityczna, red. Agnieszka Wiśniewska, Warszawa 2011

• Poetyka kina dokumentalnego, Mirosław Przylipiak, Gdańsk 2000

• Direct cinema: Observational documentary and the politics of the sixties, Dave Saunders, London 2007

• Documentary: The Margins of Reality, Paul Ward, London 2005

• Werner Herzog, red. Peter C. Seel, Bogusław Zmudziński, Kraków 1994

Program przygotowała:

Kaja Klimek – dziennikarstwo i komunikacja społeczna, porównawcze studia cywilizacji – Uniwersytet Jagielloński, freelancerka – tłumaczka i publicystka.