4 MARCA 2025 - WANDA RUTKIEWICZ. OSTATNIA WYPRAWA

The Last Expedition, reż. Eliza Kubarska, Polska, Szwajcaria, Nepal, Indie, Włochy, Austria, 2024, 80 min.

Prawdziwa historia Wandy Rutkiewicz, pierwszej kobiety świata i pierwszej osoby z Polski na najwyższych szczytach ziemi – opowiedziana przez nią samą. Wanda bez zaproszenia wkroczyła w męski świat wypraw wysokogórskich i zapłaciła za to najwyższą cenę. Reżyserka filmu, która sama jest alpinistką, wyrusza w Himalaje śladami Wandy. Wskazówką do poszukiwań jest audio-pamiętnik bohaterki znaleziony wśród sterty materiałów archiwalnych. Wanda zaginęła 30 lat temu. Jej ciało nigdy nie zostało odnalezione. Niektórzy twierdzą, że została w klasztorze buddyjskim. Film eksploruje jej życie i tajemnicę z udziałem znanych wspinaczy: Reinholda Messnera, Krzysztofa Wielickiego i Carlosa Carsolio, a także bliskich jej kobiet: siostry Janiny Fies i menadżerki Marion Feik. 

11 MARCA 2025 - PIANOFORTE

Pianoforte, reż. Jakub Piątek, Polska, 2023, 89 min.

W trakcie eliminacji jest ich 160, a do finału trafia zaledwie 12 osób. Konkurs Chopinowski jest najstarszym tej rangi wydarzeniem na świecie. Odbywa się co 5 lat w Warszawie i wzięli w nim udział największej sławy pianiści, tacy jak: Dymitr Szostakowicz, Maurizio Pollini, Martha Argerich, Rafał Blechacz, Seong-Jin Cho, Dang Thai Sona i Krystian Zimerman. To ogromne emocje, zarówno na estradzie, jak i na widowni oraz wielka szansa, która zdarza się raz w życiu. Bohaterami filmu jest kilku młodych uczestników konkursu z różnych stron świata, których życie od dzieciństwa było podporządkowane grze na fortepianie. Niczym sportowcy na olimpiadzie biorą udział w najbardziej prestiżowym pianistycznym wydarzeniu, które jest ważnym momentem i może zmienić ich życie na zawsze. Obserwujemy ich w trakcie przygotowań i prywatnie. Narracja podporządkowana jest regułom konkursu i podzielona jest na trzy etapy oraz finał. Wszyscy dzielą podobne marzenie i zostaną bezlitośnie zweryfikowani przez konkursowy mechanizm – okaże się, że ilość miejsc na podium jest ograniczona, więc część z nich odpadnie, a tylko nieliczni trafią do Finału.

18 MARCA 2025 - SIOSTRZEŃSTWO ŚWIĘTEJ SAUNY

Smoke Sauna Sisterhood, reż. Anna Hints, Estonia, Francja, Islandia, 2023, 89 min.

W bujnym, zielonym lesie w południowej Estonii grupa kobiet zbiera się w tradycyjnej saunie, żeby wspólnie dzielić najgłębsze sekrety, przemyślenia i czerpać z siły swojej wspólnoty. Otoczone dymem i żarem obnażają nie tylko ciała, ale i emocje. Wypędzają z siebie lęki i wstyd, żeby odzyskać siłę i energię do życia. Film portretuje ten intymny rytuał, który odbywa się w ciasnej i ciemnej przestrzeni nasyconej oddechem i parą. Gorąc i pot są tu namacalne równie mocno, jak cielesność. Obserwujemy ciała i twarze skąpane w mroku w procesie wspólnotowego oczyszczania. Dowiadujemy się, czego doświadczyły w swoim życiu.

Namacalne i uniwersalne opowieści pokazują uniwersalizm, wspólnotowość oraz podkreślają rolę kolektywnego myślenia w radzeniu sobie z problemami. Siostrzeństwo świętej sauny” przepełnia autentyczne piękno, które nie płynie z posiadania idealnego ciała, ale humoru, mądrości i samoświadomości. Film kręcony przez 8 lat jest również portretem estońskiej dymnej sauny wpisanej na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO. Oryginalna ścieżka dźwiękowa jest wynikiem twórczej współpracy islandzkiego kompozytora Eðvarð Egilssona i eksperymentalnego folkowego trio EETER.

25 MARCA 2025 - NATURALNA DZIKOŚĆ SERCA

A New Kind of Wilderness, reż. Silje Evensmo Jacobsen, Norwegia, 2024, 83 min.

Przez lata rodzina złożona z rodziców i czwórki dzieci cieszyła się samowystarczalnym życiem na norweskiej farmie, z dala od zgiełku miasta, w harmonii z naturą. Niespodziewana tragedia wywróciła ich życie do góry nogami. Współczucie, które okazują sobie nawzajem, rozciąga się również na zwierzęta, dom i otaczającą naturę. Prywatne zdjęcia i domowe materiały wideo wplecione w narrację filmu akcentują psychologiczny wymiar upływu czasu. Film stawia pytanie o to, jak kierować sobą i rodziną w czasach smutku. Akcentuje potrzebę zaakceptowania zmiany i znalezienia nowej drogi życia. Gdy decydujesz się na życie z dala od społeczeństwa, musisz być przygotowany na możliwe wygnanie z raju. Film otrzymał Nagrodę Główną w międzynarodowym konkursie dokumentalnym na Sundance.

1 KWIETNIA 2024 - UMBERTO ECO I BIBLIOTEKA ŚWIATA

Umberto Eco - A Library of the World, reż. Davide Ferrario, 2022, Włochy, 80 min.

Film poświęcony Umberto Eco i jego olbrzymiej bibliotece, którą niektórzy przemierzają na rolkach. Półki uginają się tu od książek, których 25 lat temu było 30 tysięcy, a potem nikt nie miał już wystarczająco dużo czasu, żeby je policzyć. To jedna z największych kolekcji woluminów na świecie i jednocześnie symbol pamięci zbiorowej. „Bez pamięci człowiek jest jak roślina” – twierdzi Eco. I właśnie dlatego ta biblioteka jest kreatywnym, tętniącym życiem światem, gdzie książki są narzędziami do budowania teorii, idei, spostrzeżeń, wyobrażonych podróży, a nawet snów. Jest miejscem dogłębnej nauki i ciekawości oraz przestrzenią refleksji.

Film wprowadza nas w ten magiczny świat i związany z nim proces twórczy pisarza, czerpiącego inspirację z opowieści zapisanych na kartach przeszłości. Poznajemy też jego żonę oraz dzieci, a także innych znanych intelektualistów, którzy dzielą się wspomnieniami o Eco. I wreszcie jest też i on sam – gawędziarz, z którym rozmawiały telewizje na całym świecie. „Ktokolwiek przychodzi do mojego domu po raz pierwszy, odkrywając moją bibliotekę, zadaje zawsze to samo pytanie – czy przeczytałeś wszystkie te książki? Odpowiadam: nie, to tylko książki, które muszę przeczytać w tym tygodniu. Te, które już przeczytałem, są na uniwersytecie”. 

8 KWIETNIA 2024 - ZOSTAŁO NAM SŁOŃCE

Nothing but the Sun, reż. Arami Ullón, 2020, Paragwaj, Szwajcaria, 74 min.

Okolice Gran Chaco w Paragwaju to ojczyzna rdzennego ludu Ayoreo. Dopiero stosunkowo niedawno nawiązali kontakt z białą cywilizacją. Zachęceni przez misjonarzy chrześcijańskich wizjami lepszego życia i wypychani z lasu przez osadników, porzucili swój świat natury i zamienili szamanów na Biblię. Większość z nich żyje w odludnych osiedlach spalonych słońcem i zasypanych kurzem, na śmietnikach naszej cywilizacji, bez dostępu do ziemi uprawnej oraz czystej wody. Niektórzy Ayoreo uciekli głębiej w las i nadal żyją w tradycyjny sposób. Mateo nagrywa na magnetofonie kasetowym z lat 70. XX wieku opowieści i piosenki swoich pobratymców, aby ocalić pamięć obrzędów i mitów plemienia. Nie wie tylko dla kogo.

Niekiedy taśma zacina się i Mateo musi cierpliwie wyciągnąć ją ze sprzętu. Subtelne oraz poetyckie zdjęcia, twarze Indian i opowieści wydobywające się z antycznego magnetofonu, nie potrzebują zdjęć archiwalnych, aby poruszyć widza losem ludzi, którzy utracili wszystko. Kiedyś potrzeby Ayoreo zaspokajała natura. Teraz nawet wodę muszą kupować.  Widzimy jak tłum gromadzi się, aby odebrać swoją sumę 65$ raz na dwa miesiące, gdy minimalna miesięczna pensja w Paragwaju to 300$. Tytuł filmu to stwierdzenie bohatera, iż słońce to jedyna rzecz, jakiej biali nie uważają za swoją własność. Skupiony na małym, zapomnianym mikrokosmosie film pokazuje katastrofalne i nieodwracalne skutki kolonializmu, który nadal niszczy ludzkie społeczności.

15 KWIETNIA 2024 - ŚWIAT PO PRACY

After Work, reż. Erik Gandini, 2023, Szwecja, Norwegia, Włochy, 81 min.

W Kuwejcie każdy ma prawo do pracy, więc w niektórych miejscach na jednym stanowisku zatrudnionych jest 20 osób, które przychodzą do pracy tylko po to, żeby w niej być. Z wykonywaniem konkretnych zadań nie ma to nic wspólnego. W Korei Południowej pracuje się tak dużo, że wprowadzono tam nawet politykę wyłączania komputerów pod koniec dnia, żeby pracownicy nie mogli już dłużej pracować. 14-godzinny dzień pracy to w tym kraju norma i oznaka szacunku. Z kolei w Stanach Zjednoczonych co roku pracownicy rezygnują z ponad 500 milionów godzin urlopu z obawy o utratę pracy. Tymczasem roboty są już gotowe do przejęcia większości wykonywanych przez człowieka zadań, co w efekcie uczyni nas bezrobotnymi.

Wiele zmieniło się od czasu, gdy grupa purytańskich księży wynalazła w XVII wieku pojęcie etyki pracy. W XXI wieku samo pojęcie „pracy” pod wieloma względami się rozpada. To idealna sytuacja dla szwedzkiego mistrza kina dokumentalnego Erika Gandiniego, który podróżuje po całym świecie i wnikliwie, z egzystencjalnym humorem bada, co oznacza dziś słowo „praca” i czy w ogóle ma ono jeszcze dla nas jakieś znaczenie.

22 KWIETNIA 2025 - PRZERWA ŚWIĄTECZNA

29 KWIETNIA 2025 - MAJÓWKA

6 MAJA 2025 - 8 MM CUDOWNYCH LAT

The Super 8 Years, reż. Annie Ernaux, David Ernaux-Briot, 2022, Francja, 60 min.

Utkany z filmowych wspomnień portret Annie Ernaux – prozaiczki, feministki, jednej z najważniejszych współczesnych francuskich pisarek, laureatki literackiej Nagrody Nobla w 2022 roku, której powieści zyskały rzeszę oddanych fanów. Film jest subtelną podróżą do rodzinnej pamięci. Został zmontowany z archiwalnych filmów domowych, zarejestrowanych w latach 1972-1981 przez męża Ernaux – Philippe’a, który wszędzie zabiera ze sobą kamerę na 8-milimetrową taśmę. Dzięki narracji samej Annie Ernaux oglądane w filmie materiały archiwalne nabierają nowego znaczenia, a słowa noblistki stają się naszym przewodnikiem po przeszłości. Film jest skarbnicę wiedzy o rodzinie noblistki, a także o kulturze, stylu życia i społecznych aspiracjach burżuazyjnej Francji końca XX wieku. Podróżujemy w czasie przez najważniejsze wydarzenia z życia pisarki: od świąt i rodzinnych rytuałów na francuskich przedmieściach po zagraniczne podróże do Albanii, Egiptu, Hiszpanii i ówczesnego ZSRR. Jesteśmy świadkami momentu ukazania się jej pierwszych książek oraz wchodzenia dorastania synów. Poznajemy najważniejsze polityczne i społeczne wydarzenia tamtych czasów ubarwione komentarzem Ernaux i jej syna Davida, który prowadzi nas przez dekady i – podobnie jak literatura – pozwala nadać sens tajemniczej przeszłości oraz niepewnej przyszłości.

20 MAJA 2025 - PRZEŻYĆ

Flee, reż. Jonas Poher Rasmussen, 2021. Dania, Francja, Szwecja, 92 min.

Animowany film dokumentalny, który stał się przebojem festiwalu w Sundance, gdzie zdobył Wielką Nagrodę Jury w Konkursie Międzynarodowym i porównywany jest do legendarnego „Walca z Baszirem”.

Poruszająca historia nastolatka uciekającego z matką i rodzeństwem z ogarniętego wojną Afganistanu do Europy. To także intymna opowieść o dorastaniu i odkrywaniu swojej seksualności. W życiu Amina dominuje poczucie straty i to na wielu poziomach. Bohater musiał brutalnie wkroczyć w dorosłość i przez ponad 20 lat tłumił w sobie traumatyczne doświadczenia. Dziś, jako niespełna czterdziestolatek, odnosi sukcesy jako naukowiec i planuje ślub ze swoim długoletnim partnerem.

Amin postanawia zdradzić prawdę o sobie w filmie, ale nie jest gotowy, żeby stanąć oko w oko z kamerą, dlatego reżyser Jonas Poher Rasmussen (jego dawny szkolny kolega) postanowił sięgnąć po animację. Tłumione do tej pory wspomnienia tworzą poruszającą historię, w której granice czasu i przestrzeni ulegają zatarciu. Znaleźć w niej można liczne paralele ze współczesnością. Film jest fascynujący nie tylko pod względem unikalnej formy, ale również niezwykle bliskiej relacji bohatera z reżyserem.

27 MAJA 2025 - KROWA

Cow, reż. Andrea Arnold, 2021, Wielka Brytania, 94 min.

Bohaterką filmu jest krowa Luma. Obserwujemy cykl jej życia i zanurzamy się w jej emocjach. Wybitna reżyserka Andrea Arnold („American Honey”) skupia się na czystej obserwacji. Jedyne głosy, jakie docierają do naszych uszu, to komendy bezimiennych pracowników pewnej brytyjskiej farmy mlecznej, zagłuszane przez szczęk metalowych krat, zgrzyt maszyn i niskie, pełne trwogi muczenie krów. Widzimy, jak Luma jest wpychana do stalowej klamry do dojenia, a pajęcze mechaniczne dysze zasysane są do jej wymion. Gigantyczna konstrukcja przypominająca imadło zawiesza Lumę w powietrzu, dzięki czemu jej kopyta można przyciąć z chirurgiczną precyzją. Uczestniczymy w porodzie, po którym Luma łączy się ze swoim nowonarodzonym cielęciem zaledwie na kilka minut, a następnie każde z nich idzie osobno labiryntem wąskich przejść, od których nie ma ucieczki. W tym zmechanizowanym świecie życie Lumy sprowadzone zostaje do funkcji przedmiotu potrzebnego człowiekowi, który czeka nieuchronna śmierć. To pozbawione narracji filmowe studium życia Lumy jest próbą filozoficznego rozważenia losu i praw zwierząt hodowlanych, bezrefleksyjnie przez nas wykorzystywanych. 

3 CZERWCA 2025 - AGENT SZCZĘŚCIA

Agent of Happiness, reż. Arun Bhattarai, Dorottya Zurbó, 2024, Bhutan, Węgry, 94min.

W pięknym Bhutanie w Himalajach, władca postanawia zbadać poziom szczęścia swoich poddanych. Ankieter o imieniu Amber jeździ po kraju i odpytuje mieszkańców. Tylko czy uczucia można zmierzyć? A co ze szczęściem ankietera?

W Himalajach leży maleńkie państwo, którego władca bada poziom szczęścia swoich poddanych. Ankieter o imieniu Amber jeździ po kraju, w którym mieszkają głównie buddyści i odpytuje mieszkańców, gdy pracują na polu, siedzą przed chatkami, czy szykują się do medytacji lub modlitwy. Celem rozmów jest wypełnienie formularza, który ma na celu określenie poziomu szczęścia obywatela_ki w skali od 0 do 10. 

Film z humorem opowiada o tak ulotnej i trudnej do jakiejkolwiek sztywnej klasyfikacji emocji, jaką jest szczęście. Amber zaczyna zastanawiać się nad własnym życiem. Tańczy, gra na gitarze, wykonuje świetną pracę, ale choć ma 40 lat, nadal szuka miłości. Czy da się zmierzyć uczucia? Czy dążenie do szczęścia może być również szczęściem? Mieszkańcy Bhutanu mają na to odpowiedź.

10 CZERWCA 2025 - FILM BALKONOWY

Balcony Movie, reż. Paweł Łoziński, Polska, 2021, 100 min.

Czy każdy może być bohaterem filmu? Czy świat da się zamknąć w jednym kadrze? Reżyser Paweł Łoziński przygląda się ludziom ze swojego balkonu. Przechodzą uśmiechnięci, smutni, zamyśleni, zagapieni w telefony, młodzi i starzy. Mieszkańcy dzielnicy, albo przypadkowi goście, zwyczajni przechodnie. Autor zaczepia, zadaje pytania, rozmawia o tym jak radzą sobie z życiem. Stojąc tam z kamerą przez ponad 2 lata stworzył miejsce dialogu, świecki konfesjonał, przy którym każdy może się zatrzymać i opowiedzieć o sobie innym ludziom.

Bohaterowie niosą w sobie zagadki i tajemnice, nie dają się łatwo zaszufladkować. Każda ludzka historia jest wyjątkowa, a życie jest nie do wymyślenia. Film to radykalny powrót do początków kina, kiedy człowiek przychodził do kamery. Może wystarczy zatrzymać się na dłużej, żeby zobaczyć więcej?

17 CZERWCA 2025 - ZALICZENIE