OBLICZA CZŁOWIEKA W FILMIE, SEM. LETNI 2017/2018

Celem Akademii jest rozbudzenie i ukierunkowanie zainteresowania filmami dokumentalnymi i  autorskimi filmami fabularnymi, a przede wszystkim udostępnienie studentom odpowiednich narzędzi do ich krytycznej analizy i świadomego wykorzystywania w pracy naukowej i zawodowej. Studenci różnych kierunków mają również szanse na poszerzenie horyzontów o tematy niezwiązane z ich studiami, co jest bardzo ważne w dzisiejszej dobie specjalizacji, która wyraźnie ogranicza wszechstronny rozwój osobisty.

Program został oparty na filmach dokumentalnych i wybitnych, nagradzanych w świecie filmach fabularnych, dzięki czemu wyróżnia się spośród innych programów edukacji filmowej. Z bogatego repertuaru festiwalu MILLENNIUM DOCS AGAINST GAVITY FF, jednego z największych festiwali filmów dokumentalnych na świecie, który od roku 2016 odbywa się również w Trójmieście, wybrane zostały filmy, które stanowią najlepsze uzupełnienie wiedzy o szeroko pojętej współczesności. Filmy fabularne zaś to wybitne poruszające dzieła, triumfujące na najważniejszych światowych festiwalach filmowych w Cannes, Wenecji, Berlinie, Locarno, Amsterdamie, Sundance FF, często nominowane czy nagrodzone Oscarem czy Europejską Nagrodą Filmową.

Nurkowanie w nieznane
Diving Into the Unknown

REŻ. JUAN REINA, FINLANDIA/NORWEGIA, 2016, 82 min

Czy byłbyś w stanie poświęcić życie dla realizacji swojej pasji? Grupa zaprzyjaźnionych fińskich nurków postanowiła pobić rekord świata w najdłuższym nurkowaniu w jaskiniach. 6 lutego 2014 roku podczas nurkowania w jaskini Plura w Plurdalen w północnej Norwegii, 130 metrów pod wodą zdarzył się tragiczny w skutkach wypadek. Dwaj nurkowie zginęli, trójce udało się cudownie uratować. I choć wypadek zdewastował ich psychikę, to nie zniechęcił ich do nurkowania. Gdy z powodu zbyt wysokiego zagrożenia i ryzyka oficjalna akcja ratunkowa została odwołana przez norweskie i brytyjskie władze, ocaleli nurkowie postanowili na własną rękę wydobyć z wody ciała kolegów i zabrać je w ostatnią podróż do domu. Musieli działać potajemnie, bo norweska policja zamknęła wejście do jaskini. Film jest nie tylko poruszającą i pełną napięcia opowieścią o nurkowaniu i zagrażającej życiu akcji, lecz również o bezwarunkowej głębokiej przyjaźni, która trwa pomimo utraty życia. Każdy z członków tego zespołu posiadał wieloletnie doświadczenie w eksplorowaniu niebezpiecznych jaskiń głębinowych, ale tym razem musiał zmierzyć się nie tylko z sobą samym, ale i z nieznanym. Aby przeżyć, nurkowie musieli bezwzględnie polegać na sobie. Wysiłek fizyczny, jakiego wymagała od nich misja okazał się niczym w porównaniu z psychologicznym ciężarem, jaki na nich ciążył. Zespół ratunkowy składał się z 25 osób: 14 Finów i 11 Norwegów, z których każdy miał do spełnienia konkretną rolę. Wśród Finów byli głównie ludzie, którzy dobrze znali ofiary wypadku. Aby uniknąć rozgłosu, który mógł im przeszkodzić w realizacji misji, podzielili się na grupy i przybyli do Norwegii w różnych odstępach czasu. Film portretuje ich akcję od początku do końca. Wykorzystuje archiwalny materiał, zarejestrowany w dniu wypadku (nakręcony przez reżysera z myślą o filmie, który miał dokumentować pobicie rekordu świata w nurkowaniu w jaskiniach głębinowych) oraz ujęcia z wielu kamer, umieszczonych nad i głęboko pod wodą. Dzięki temu film zachwyca pod względem wizualnym, oferując zapierające dech w piersiach obrazy norweskich krajobrazów i podwodnych skalistych jaskiń, zbudowanych z sieci wąskich przejść, w których temperatura wody nie przekracza 4 stopni Celsjusza. Oglądając te niezwykłe ujęcia, nietrudno zrozumieć, dlaczego nurkowanie okazuje się dla wielu ludzi sensem życia.

Strike a pose. Tancerze Madonny
Strike a Pose

REŻ. ESTER GOULD, REIJER ZWAAN, HOLANDIA/BELGIA, 2016, 83 min

W 1990 roku siedmiu młodych tancerzy: Kevin, Oliver, Luis, Carlton, Jose, Gabriel i Salim wyruszyło z Madonną w najbardziej kontrowersyjną w jej karierze trasę koncertową Blond Ambition Tour owianą aurą skandalu. Sześciu z nich było gejami. Dla niespełna dwudziestoletnich chłopaków była to podróż życia, sportretowana w filmie dokumentalnym Aleka Keshishiana z 1991 roku „W łóżku z Madonną”.  Stworzony z nagrań zarejestrowanych podczas trasy film Madonna wykorzystała do batalii o prawa gejów, wolność ekspresji i walki z AIDS. Tancerze szybko stali się ikonami seksualnej wolności, inspirując ludzi na całym świecie do pokazania swojej prawdziwej orientacji. W dobie szerzącej się epidemii AIDS i pozostałego po epoce Reagana konserwatyzmu, „W łóżku z Madonną” zachęcał do czerpania przyjemności z wolnej i nieskrępowanej miłości, a tancerze do dzisiaj otrzymują listy od ludzi opisujące w jaki sposób ten obraz odmienił ich życie. Jednak okazuje się, że bohaterowie tego filmu wcale nie chcieli tak śmiało upubliczniać swojej orientacji.

Gabriel nie był dumny z bycia gejem i wytoczył proces Madonnie za pokazanie sceny jego pocałunku. Kilka lat później, w wieku 26 lat, zmarł na AIDS, którego nosicielem był również Carlton. Czy bycie sobą w tamtych czasach rzeczywiście było dla ludzi wyzwoleniem? Nakręcony 25 lat później film „Strike a Pose: Tancerze Madonny” pokazuje jak naprawdę wyglądało wtedy otwarte przyznanie się do bycia sobą, i jakie problemy to ze sobą niosło. Obserwujemy, jak potoczyło się życie tancerzy po zakończeniu trasy. Opisują oni kulisy własnego życia i emocjonalne uzależnienie od Madonny. Opowiadają o cenie, jaką zapłacili za bycie społeczną ikoną, a także o walce, jaką musieli stoczyć z samymi sobą. Przedstawiają swoje prywatne życie, w którym pojawiły się problemy: depresja, alkoholizm, narkotyki, AIDS i bezdomność. Oglądamy prawdziwe oblicze, jakie kryło się za fasadą seksualnego wyzwolenia. Film jest nie tylko ciekawym kąskiem dla fanów Madonny (zawiera wiele materiałów archiwalnych), ale także obrazem kulturowych przemian tamtych czasów.  

Przeżyć: metoda HouellebecqaTo
Stay Alive – A Method

REŻ. ARNO HAGERS, ERIK LIESHOUT, REINIER VAN BRUMMELEN, HOLANDIA, 2016, 70 min

W 1991 roku nikomu jeszcze nieznany Michel Houellebecq opublikował esej „Rester vivant” (ang. „To Stay Alive”). Skromnym objętościowo tekstem zafascynował się sam Iggy Pop. Rockman w rozterkach pisarza znad Sekwany rozpoznał ból towarzyszący mu na scenie przez wiele lat. Esej Houellebecqa jest błyskotliwym zbiorem porad skierowanych do „tych, którzy zaraz mają się poddać”. Jest pochwałą twórczej wolności. Zgodnie z jego wymową, ceną za bezkompromisową realizacją własnego „ja” jest cierpienie. Iggy Pop, ikona popkultury, odgrywa główną rolę w filmie – jest po nim swoistym przewodnikiem. „Przeżyć: metoda Houellebecqa” rejestruje odwiedziny Iggy’ego w domu Michela… Choć nie jest to do końca Michel, i nie jest to do końca jego dom…

Twórcy filmu, mimo że opowiadają o szaleństwie, od którego nie ma ucieczki, nie odmalowali „Przeżyć: metody Houellebecqa” w czarnych barwach. W filmie znajdziemy zarówno elementy komiczne, jak i tragiczne.

The War Show
The War Show

REŻ. ANDREAS DALSGAARD, OBAIDAH ZYTOON, DANIA, 2016, 105 MIN

Gdy Arabska Wiosna dotarła do Syrii, lokalna didżejka radiowa Obaidah Zytoon wraz z grupą przyjaciół dołączyła w marcu 2011 roku do protestów przeciwko Basharowi al-Asadowi. Pełna euforycznej wiary, że Syria zmienia się na lepsze, wraz z zaprzyjaźnionymi artystami i aktywistami zaczęła filmować wspólne rewolucyjne doświadczenia i dziejące się wokół nich wydarzenia. Gdy minęło kilka lat, okazało się jednak, że optymistyczne marzenia o wolności i nadzieje na lepszą przyszłość szybko zastąpiła rzeczywistość pełna represji, przemocy, wymuszonej emigracji i ekstremizmu.

Zytoon wraz z przyjaciółmi nakręciła 300 godzin materiału, a reżyser wyselekcjonował i zmontował wybrane fragmenty archiwalnych nagrań, tworząc wyjątkowy film, który różni się od innych obrazów na temat rewolucji w Syrii. Nie jest to reportaż przedstawiający dramatyczne rewolucyjne ujęcia i przelew krwi. To raczej oparta na osobistej narracji próba pokazania rewolucji oczami młodych, aktywnych ludzi o otwartych umysłach, i analizy jej znaczenia dla przeciętnych Syryjczyków.

Na początku rewolucji większość znajomych Zytoon nie ma politycznych aspiracji, a ich marzenia są takie same jak innych młodych ludzi na całym świecie. Pragną poluzowania religijnych więzów i struktur oraz opowiadają się przeciwko represjom. Jedna z młodych Syryjek na pytanie, dlaczego nie nosi chusty na demonstracji, odpowiada, że wyszła na ulicę nie po to, żeby się dusić, ale żeby oddychać. Jednak optymistyczny duch rewolucji zmienił się z czasem w swoje zaprzeczenie, a marzenia o lepszej przyszłości zastąpiły realia wojny domowej. W filmie obserwujemy tę przemianę, w której euforię zastępuje rozpacz, mając szansę choć przez chwilę poczuć i zobaczyć to, co trudno sobie w inny sposób wyobrazić.

Pre-Crime. Inwigilacja 3.0
Pre-Crime

REŻ. MATTHIAS HEEDER, MONIKA HIELSCHER, NIEMCY, 2017, 88 MIN

„Pre-crime” (tłumaczone jako przestępstwo albo prewencja kryminalna) to termin ukuty przez pisarza science fiction Philipa K. Dicka i spopularyzowany w filmie Stevena Spielberga „Raport mniejszości”. Coraz częściej stosowany jest jednak w literaturze naukowej do opisu systemów karnych, zajmujących się przestępstwami jeszcze nie popełnionymi. To ogół działań mających na celu przewidzenie, zakłócenie, powstrzymanie lub ograniczenie zagrożeń kryminalnych. Paradoksem jest tu niewątpliwie fakt monitorowania przestępstwa, do którego jeszcze nie doszło, a które jest niejako przesądzone. Film Matthiasa Heedera i Moniki Hielscher przedstawia współczesne systemy prewencji kryminalnej funkcjonujące już w zachodnich krajach (m.in. Wielka Brytania, Niemcy, USA).

Film opowiada, na czym oparte są ich algorytmy, a także jak sprawdzają się w realnej pracy policji, poprawiając statystyki wykrywania przestępstw. Drugą stronę modelu prezentują prawnicy, aktywiści i osoby, które ku swojemu zdziwieniu znalazły się na listach osób podejrzewanych o przyszłe przestępstwa. Film jest socjologicznym esejem, badającym zacierające się granice między bezpieczeństwem a prywatnością, technologią a prawami człowieka, statystyką a konkretnym życiem.

Zud
Zud

REŻ. MARTA MINOROWICZ, POLSKA/NIEMCY, 2016, 85 MIN

Zud to to czas, kiedy natura przejmuje kontrolę nad życiem ludzi i zwierząt. 11-letni Sukhbat wraz z rodzicami żyje na mongolskim stepie. Nagły spadek temperatury powoduje masowe umieranie zwierząt należących do jego rodziny. Ojciec chłopca, Batsaikhan, postanawia, że wyjściem z sytuacji będzie złapanie dzikiego konia i przygotowanie go do startu w wyścigach. Jeźdźcem, którego zwycięstwo pozwoliłoby przetrwać rodzinie, ma być jego syn Sukhbat. Przed chłopcem stoją wyzwania i pierwsze dramatyczne decyzje, które musi samodzielnie podjąć i które odcisną piętno na jego dalszym życiu. Historia jest przypowieścią o zmaganiach człowieka z naturą i próbą odpowiedzenia na pytanie, czym mogą skończyć się starania, aby ją ujarzmić. Przyroda jest tu jednym z głównych bohaterów filmu – podziwiamy jej potęgę, nieprzewidywalność i metafizyczną siłę.

Kieł
Dogtooth

REŻ. GIORGOS LANTHIMOS, GRECJA, 2009, 64 MIN

Każda rodzina ma swoją tajemnicę, pytanie tylko jak silnie ją skrywa. Z pozoru idealna i szczęśliwa rodzina. Matka i ojciec mieszkają wraz z trójką nastoletnich dzieci – synem i dwoma córkami – na obrzeżach miasta, w luksusowej willi z basenem i ogrodem. Otoczona wysokim murem posiadłość jest oddzielona od reszty świata, a młodzi ludzie nie wychodzą poza jej mury. Rodzice twierdzą, że kryją się tam poważne niebezpieczeństwa, a jednym z nich jest… kot, którego można odstraszyć szczekaniem. 

Gdy wypadnie kieł, dzieci opuszczą dom. Tymczasem uczą się, bawią i uprawiają sport na terenie domu, ale język, jakim się posługują, nie przystaje do rzeczywistości. Autostrada to dla nich silny wiatr, telefon oznacza sól, zombie to z kolei mały żółty kwiatek, a morze znaczy krzesło. Latające na niebie samoloty traktują jak zabawki, a wieczorem słuchają płyt Franka Sinatry, bo rodzice twierdza, że jest ich dziadkiem. 
Dzieci żyją w kompletnej izolacji i nie mają kontaktu ze światem zewnętrznym. Nie korzystają z telefonu, nie oglądają telewizji, nie mają również dostępu do komputera. Wszystkie potrzeby zaspakajają w ramach domu, a raz w tygodniu ojciec przywozi ze sobą Christinę – pracownicę ochrony fabryki, w której sam pracuje, aby ta zaspokoiła seksualne potrzeby syna. Gdy jednak Christina przekazuje jednej z sióstr kasetę video z filmem "Rocky", wzbudza w niej nieufność, czy świat na pewno wygląda tak, jak twierdzą rodzice. A stąd już tylko mały krok do sprzeciwu, buntu i nieoczekiwanych w skutkach reakcji…

Honorowy obywatel
The Distinguished Citizen

REŻ. GASTÓN DUPRAT, MARIANO COHN, HISZPANIA/ARGENTYNA, 2016, 120 MIN

Kalendarz Daniela Mantovaniego, argentyńskiego pisarza o międzynarodowej sławie, który zdobył wszystko – łącznie z Nagrodą Nobla, jest pełen obowiązków i prestiżowych wydarzeń. Ale Mantovani (Oscar Martínez, najlepszy aktor festiwalu w Wenecji 2016) niespodziewanie odwołuje spotkania, aby pojechać do małego miasteczka, z którego pochodzi i które jest źródłem jego inspiracji. Ma odebrać medal Zasłużonego Obywatela. Spotkanie światowej sławy autora z mieszkańcami Salas obfituje w zabawne nieporozumienia. Wkrótce jednak atmosfera zagęści się i Mantovani będzie zmuszony walczyć o… własne życie.

Zwariować ze szczęścia
Like Crazy

REŻ. PAOLO VIRZÌ, WŁOCHY/FRANCJA, 2016, 116 MIN

Beatrice (Valeria Bruni Tedeschi) jest gadatliwą manipulantką, która stylizuje się na milionerkę obracającą się w środowisku wyższych sfer. Donatella (Micaela Ramazzotti, prywatnie żona Virzìego) to wrażliwa introwertyczka o wytatuowanym i kruchym ciele, która skrywa mroczną tajemnicę swojej przeszłości. W komedii Paola Virzìego te dwie pacjentki „ośrodka terapeutycznego dla kobiet z problemami psychicznymi” połączy przyjaźń. Pewnego popołudnia postanawiają uciec i szukać szczęścia i miłości w wolnym świecie „zdrowych” ludzi.

Boso, ale na rowerze
The Misfortunates

REŻ. FELIX VAN GROENINGEN, BELGIA/HOLANDIA, 2009, 108 MIN

Trzynastoletni Gunther Strobbe mieszka w domu swojej babci z ojcem listonoszem i trzema stryjami. Codziennie w otoczeniu chłopca odbywają się szalone popijawy, bezwstydne ekscesy z kobietami i niekończące się próżniacze życie... Wydaje się prawdopodobne, że Gunthera czeka taki sam, "męski" los. Chyba, że uda mu się stamtąd uciec. 

Czarna komedia pokazująca małomiasteczkowe życie pełne plotek, z nadal obowiązującym podziałem klasowym. Atutem filmu jest chwytające za serce aktorstwo młodego Kennetha Vanbaedena, Koena De Graeve'aobsadzonego w roli ojca, i aktorki teatralnej Gildy De Bal grającej babcię, która ma "serce większe niż emeryturę".