10 PAŹDZIERNIKA 2023 - APOLONIA, APOLONIA

Apolonia, Apolonia, reż. Lea Glob, Dania, Polska, Francja, 2022, 116 min.

Duńska reżyserka Lea Glob spotkała po raz pierwszy Apolonię Sokol w 2009 roku. Artystka wyrosła z undergroundowej sceny teatralnej w Paryżu, prowadząc życie charakterystyczne dla tamtejszej bohemy, równocześnie starając się przebić w świecie sztuki. Na przestrzeni kolejnych lat reżyserka powracała co jakiś czas do kontaktu z bohaterką, budując z nią niezwykłą więź. Apolonia przez długi czas starała się odnieść sukces jako malarka, chociaż to zadanie okazało się niezwykle trudne. Musiała zmierzyć się między innymi z nierównym traktowaniem kobiet i mężczyzn, co dotknęło także Oksanę Shachko, jedną z założycielek feministycznej grupy Femen, z którą Apolonia przyjaźniła się i mieszkała przez kilka lat. Czy w końcu bohaterka zdobędzie zasłużone uznanie?

17 PAŹDZIERNIKA 2023 - 8 MM CUDOWNYCH LAT

The Super 8 Years, reż. Annie Ernaux, David Ernaux-Briot, 2022, Francja, 60min.

Utkany z filmowych wspomnień portret Annie Ernaux – prozaiczki, feministki, jednej z najważniejszych współczesnych francuskich pisarek, laureatki literackiej Nagrody Nobla w 2022 roku, której powieści zyskały rzeszę oddanych fanów. Film jest subtelną podróżą do rodzinnej pamięci. Został zmontowany z archiwalnych filmów domowych, zarejestrowanych w latach 1972-1981 przez męża Ernaux – Philippe’a, który wszędzie zabiera ze sobą kamerę na 8-milimetrową taśmę. Dzięki narracji samej Annie Ernaux oglądane w filmie materiały archiwalne nabierają nowego znaczenia, a słowa noblistki stają się naszym przewodnikiem po przeszłości. Film jest skarbnicę wiedzy o rodzinie noblistki, a także o kulturze, stylu życia i społecznych aspiracjach burżuazyjnej Francji końca XX wieku. Podróżujemy w czasie przez najważniejsze wydarzenia z życia pisarki: od świąt i rodzinnych rytuałów na francuskich przedmieściach po zagraniczne podróże do Albanii, Egiptu, Hiszpanii i ówczesnego ZSRR. Jesteśmy świadkami momentu ukazania się jej pierwszych książek oraz wchodzenia dorastania synów. Poznajemy najważniejsze polityczne i społeczne wydarzenia tamtych czasów ubarwione komentarzem Ernaux i jej syna Davida, który prowadzi nas przez dekady i – podobnie jak literatura – pozwala nadać sens tajemniczej przeszłości oraz niepewnej przyszłości.

24 PAŹDZIERNIKA 2023 - NAZYWAM SIĘ ALFRED HITCHCOCK

My name is Alfred Hitchcock, reż. Mark Cousins, Wielka Brytania, 2022, 120 min.

Swój pierwszy film fabularny nakręcił ponad 100 lat temu. Jest jedną z największych ikon XX-wiecznego kina, a termin „Hitchcockowski” jest często stosowanym przymiotnikiem przez każdego miłośnika filmu. I chociaż jego twórczość jest jedną z najbardziej krytycznie i wnikliwie przebadanych, Mark Cousins, autor słynnej „The Story of Film – Odysei filmowej”, zadaje zaskakujące pytanie - kim byłby Hitchcock w XXI wieku? Co myślałby o naszej audiowizualnej rzeczywistości? Jak odczuwałby czas, który tak szybko przyspieszył?

W filmie Hitchcock pojawia się jako bohater, któremu głos użyczył brytyjski aktor Alistair McGowan. Prowadzi nas przez liczne sceny wyrwane z jego filmów, wszystkie zgrupowane w sześć rozdziałów – wśród nich „Ucieczka”, „Pożądanie” i „Czas”. Oglądamy słynne filmy z jego kanonu, a także te mniej znane, w tym wiele niemych. Komentując swoje życie, stosowane przez siebie techniki filmowe, a także zamiłowanie do gry z rzeczywistością, zabawiania i manipulowania odbiorą, Hitchcock zmusza do ponownego przyjrzenia się jego twórczości oraz dyskusji na temat jej roli i znaczenia.

31 PAŹDZIERNIKA 2023 - ZAJĘCIA NIE ODBĘDĄ SIĘ

7 LISTOPADA 2023 - A WRONY SĄ BIAŁE

Crows Are White, reż. Ahsen Nadeem, USA, 2022, 100 min.

Od ponad tysiąca lat tajemnicza buddyjska sekta mnichów zamieszkuje odosobniony klasztor w Japonii, gdzie praktykuje akty ekstremalnej fizycznej wytrzymałości w dążeniu do oświecenia. Pochodzący z muzułmańskiej rodziny reżyser, próbując znaleźć odpowiedź na temat swojej wiary i życia osobistego, wyrusza do klasztoru w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie o sens i cel tych tajemniczych praktyk. Chce je udokumentować, ale kiedy przybywa na miejsce, jego obecność nie jest mile widziana.

Jedynym mnichem, który chce z nim rozmawiać, jest Ryushin – obrazoburczy młody outsider, kochający słodycze i heavy metal tak samo jak buddyjskie śpiewy. Reżyser nawiązuje z nim przyjaźń, która zaprowadzi ich obu do odkrycia wyższych prawd, ale i do kłopotów. Kręcony przez pięć lat i na trzech kontynentach film to osobisty obraz twórcy, który w poszukiwaniu wewnętrznego spokoju oraz prawdy opowiada o transformacyjnej podróży. W jej trakcie uczy się akceptować sprzeczności, odmienne wartości, prawdy i pragnienia. Uświadamia sobie również, że każdy człowiek jest stale w procesie rozwoju i przez całe życie podlega zmianom. Ten pięknie nakręcony film drogi (dosłownie i w przenośni) jest pełny humoru i dystansu do naszej rzeczywistości.

14 LISTOPADA 2023 - ŚWIAT PO PRACY

After Work, Erik Gandini, 2023, Szwecja, Norwegia, Włochy, 81min.

W Kuwejcie każdy ma prawo do pracy, więc w niektórych miejscach na jednym stanowisku zatrudnionych jest 20 osób, które przychodzą do pracy tylko po to, żeby w niej być. Z wykonywaniem konkretnych zadań nie ma to nic wspólnego. W Korei Południowej pracuje się tak dużo, że wprowadzono tam nawet politykę wyłączania komputerów pod koniec dnia, żeby pracownicy nie mogli już dłużej pracować. 14-godzinny dzień pracy to w tym kraju norma i oznaka szacunku. Z kolei w Stanach Zjednoczonych co roku pracownicy rezygnują z ponad 500 milionów godzin urlopu z obawy o utratę pracy. Tymczasem roboty są już gotowe do przejęcia większości wykonywanych przez człowieka zadań, co w efekcie uczyni nas bezrobotnymi.

Wiele zmieniło się od czasu, gdy grupa purytańskich księży wynalazła w XVII wieku pojęcie etyki pracy. W XXI wieku samo pojęcie „pracy” pod wieloma względami się rozpada. To idealna sytuacja dla szwedzkiego mistrza kina dokumentalnego Erika Gandiniego, który podróżuje po całym świecie i wnikliwie, z egzystencjalnym humorem bada, co oznacza dziś słowo „praca” i czy w ogóle ma ono jeszcze dla nas jakieś znaczenie.

21 LISTOPADA 2023 - iHuman

IHuman, reż.Tonje Hessen Schei, 2019, Norwegia, Dania, 99 min.

Sztuczna inteligencja to najpotężniejsza technologia naszych czasów, która może okazać się pomocna w rozwiązaniu najbardziej palących problemów i wyzwań ludzkości, ale też przyczynić się do jej upadku. Czas postawić pytania, na które musimy znaleźć odpowiedź już dziś. Czy sztuczna inteligencja jest dla nas bezpieczna? Jak wpływa na to, kim jesteśmy? Jakie cele i wartości w niej kodujemy i czy mamy nad nią w ogóle kontrolę?

Pojawiają się głosy, że państwo, ktore zostanie liderem w zakresie sztucznej inteligencji, będzie mogło kontrolować świat. W miarę wzrostu liczby przetwarzanych danych i mocy obliczeniowej komputerów, stoimy w obliczu rewolucji. Sztuczna inteligencja bez wątpienia zmieni nasze życie oraz świat nie do poznania i będzie to proces nieodwracalny. Czy jesteśmy na to gotowi? Czy możliwe jest wprowadzenie na tym polu uregulowań? Warto ustalić międzynarodowe standardy i przepisy w zakresie bezpiecznego jej wdrażania i wykorzystania. Czy jesteśmy jednak w stanie nie przekraczać wyznaczonych przez nas granic?

28 LISTOPADA 2023 - KRAINA MIODU

Honeyland, reż. Ljubomir Stefanov, Tamara Kotevska, 2018, Macedonia Północna, 87 min.

50-letnia Hatidze mieszka z chorą matką w opustoszałej macedońskiej wiosce bez dróg, prądu i bieżącej wody. Hoduje pszczoły i jest ostatnią z linii niezależnych pszczelarzy, którzy sprzedają miód w małych partiach. Handluje nim w najbliższym mieście, oddalonym od jej domu o cztery godziny drogi. Codziennie chodzi po zboczu wzgórza, aby sprawdzić swoje ule. Kocha pszczoły, zaklina je śpiewem, delikatnie manewrując plastrami miodu bez kombinezonu, siatki na twarzy lub rękawiczek. Żyje tradycyjnie, w zgodzie z naturą. Jednak pewnego dnia do jej okolicy wprowadza się wielodzietna rodzina. W jej życie wkradają się wrzeszczące dzieci, ryczące krowy i silniki.

Nowi sąsiedzi również hodują pszczoły, ale traktują miód i pszczoły zgoła inaczej. Tradycję zastępuje twardy biznes i maksymalna eksploatacja. Hatidze czuje, że to, czego nie da się zmienić, należy zaakceptować. Jednak nowi przybysze mogą poważnie zagrozić jej życiu oraz ulom, które posiada. Film ukazuje zanikającą tradycję szacunku do pszczół i traktowania ich jak partnerów, a nie poddanych człowiekowi niewolników produkujących miód. Pięknie sfilmowana opowieść daje nadzieję na zmianę komercyjnego nastawienia człowieka do pszczół i natury.

5 GRUDNIA 2023 - CZĘŚCI INTYMNE

Body Parts, reż. Kristy Guevara-Flanagan, 2022, USA, 86 min.

Czy w momencie, kiedy aktorka przekracza próg planu zdjęciowego, jej ciało staje się własnością (najczęściej męskich) twórców? Jak w przeszłości i obecnie pokazuje się nagość i seks w filmach? Czy w przemyśle filmowym jest miejsce dla ciał, które nie wpisują się w stereotypowe wyobrażenia o atrakcyjności? Na te i wiele innych pytań odpowiedzi szukają w filmie reżyserki, scenarzystki i aktorki, między innymi Jane Fonda, Joey Soloway, Angela Robinson, Karyn Kusama, Rose McGowan, Rosanna Arquette, Alexandra Billings, Stacy Rukeyser czy Emily Meade. Historia emancypacji łączy się w filmie z historią kina, pokazującego przez dziesiątki lat przyjemność i pożądanie na ekranie wyłącznie z męskiej perspektywy. Obecnie standardy pracy, jak chociażby zatrudnianie koordynatorów_ek scen intymnych, zmieniają się. Z drugiej strony ciała, najczęściej aktorek, pojawiające się na ekranie są retuszowane na ogromną skalę, z  wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Stojący na rozdrożu przemysł musi zdecydować, w którą stronę chce zmierzać – równości i naturalności czy wykluczenia i idealizacji.

12 GRUDNIA 2023 - PLANETA 2.0

Spaceship Earth, reż. Matt Wolf, 2020, USA, 115 min.

Film opowiada historię grupy ekologów i myślicieli, z Johnem Alenem na czele. Ten człowiek renesansu, założyciel komuny wolnomyślicieli w Nowym Meksyku, dzięki powierzonym mu przez znajomego miliardera Eda Bassa funduszom, doprowadza na początku lat 90. XX do realizacji olbrzymiego przedsięwzięcia badawczego nazwanego „Biosfera 2”. Projekt miał na celu odtworzenie dominujących stref klimatycznych na Ziemi w mikroskali (dżungla, pustynia, niziny i ocean z rafą koralową) wraz z charakterystycznymi dla nich zwierzętami, ptakami czy insektami. Badacze zamknęli się w wybudowanej „Biosferze 2” („Biosfera 1” to Ziemia) na pustyni w Arizonie na 2 lata. Energię dostarczało im słońce oraz gaz ziemny. Miała to być swoista Arka Noego, pomagająca ludziom zrozumieć prawa ekologii oraz swoją egzystencję na Ziemi, a także być testem dla wielu dziedzin nauk przed próbą kolonizacji kosmosu. Moment zamknięcia się ekipy w 1991 roku był transmitowany przez telewizję na całym świecie. Jednak rzeczywistość przebywania w zamknięciu zweryfikowała wizje nawet starannie dobranego zespołu. 

19 GRUDNIA 2023 - FILM BALKONOWY

The Balcony Movie, reż. Paweł Łoziński, Polska, 2021, 100 min.

Czy każdy może być bohaterem filmu? Czy świat da się zamknąć w jednym kadrze? Reżyser Paweł Łoziński przygląda się ludziom ze swojego balkonu. Przechodzą uśmiechnięci, smutni, zamyśleni, zagapieni w telefony, młodzi i starzy. Mieszkańcy dzielnicy, albo przypadkowi goście, zwyczajni przechodnie. Autor zaczepia, zadaje pytania, rozmawia o tym jak radzą sobie z życiem. Stojąc tam z kamerą przez ponad 2 lata stworzył miejsce dialogu, świecki konfesjonał, przy którym każdy może się zatrzymać i opowiedzieć o sobie innym ludziom.

Bohaterowie niosą w sobie zagadki i tajemnice, nie dają się łatwo zaszufladkować. Każda ludzka historia jest wyjątkowa, a życie jest nie do wymyślenia. Film to radykalny powrót do początków kina, kiedy człowiek przychodził do kamery. Może wystarczy zatrzymać się na dłużej, żeby zobaczyć więcej?

2 STYCZNIA 2024 - ZAJĘCIA NIE ODBĘDĄ SIĘ

9 STYCZNIA 2024 - SIOSTRZEŃSTWO ŚWIĘTEJ SAUNY

Smoke Sauna Sisterhood, reż. Anna Hints, 2023, Estonia, Francja, Islandia, 89min.

W bujnym, zielonym lesie w południowej Estonii grupa kobiet zbiera się w tradycyjnej saunie, żeby wspólnie dzielić najgłębsze sekrety, przemyślenia i czerpać z siły swojej wspólnoty. Otoczone dymem i żarem obnażają nie tylko ciała, ale i emocje. Wypędzają z siebie lęki i wstyd, żeby odzyskać siłę i energię do życia. Film portretuje ten intymny rytuał, który odbywa się w ciasnej i ciemnej przestrzeni nasyconej oddechem i parą. Gorąc i pot są tu namacalne równie mocno, jak cielesność. Obserwujemy ciała i twarze skąpane w mroku w procesie wspólnotowego oczyszczania. Dowiadujemy się, czego doświadczyły w swoim życiu.

Namacalne i uniwersalne opowieści pokazują uniwersalizm, wspólnotowość oraz podkreślają rolę kolektywnego myślenia w radzeniu sobie z problemami. Siostrzeństwo świętej sauny” przepełnia autentyczne piękno, które nie płynie z posiadania idealnego ciała, ale humoru, mądrości i samoświadomości. Film kręcony przez 8 lat jest również portretem estońskiej dymnej sauny wpisanej na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO. Oryginalna ścieżka dźwiękowa jest wynikiem twórczej współpracy islandzkiego kompozytora Eðvarð Egilssona i eksperymentalnego folkowego trio EETER.

16 STYCZNIA 2024 - NAŚWIETLAJĄC MUYBRIDGE’A

Exposing Muybridge, reż. Marc Shaffe, 2021, USA, 88min.

Eadweard Muybridge był najsłynniejszym fotografem XIX wieku. Seria jego zdjęć galopujących koni, wykonana na zamówienie barona kolejowego Lelanda Stanforda, ostatecznie udowodniła, że w pewnym momencie zwierzęta mają wszystkie cztery nogi w powietrzu. Muybridge zastosował zestaw 12 kamer ze świeżo wprowadzonymi na rynek migawkami i nie tylko definitywnie zakończył spór dotyczący koni, ale również wpłynął na rozwój kinematografii. Gary Oldman, kolekcjoner zdjęć Muybridge'a, porównuje jego dokonania w dziedzinie fotografii do odkrycia penicyliny lub podziału atomu. 

Postać Muybridge'a jest jednak znacznie ciekawsza i wykracza poza to jedno osiągnięcie. Najpierw pracował jako księgarz, a następnie w 1830 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Jednak dopiero druga podróż do Ameryki przyniosła mu sukces. Przyjął rządowe zamówienia na zdjęcia, a jego fotografie z wojny przeciw Indianom z plemienia Modok, z budowy kolei transkontynentalnej, z parku narodowego Yosemite, Alaski i Ameryki Środkowej są źródłem wiedzy o tamtych czasach. Prywatne życie Muybridge'a także obfitowało w ekscentryczne historie. W końcowym okresie kariery jego fotograficzne studia ruchu nagich ludzkich ciał, zwierząt czy zapaśników stały się inspiracją dla takich artystów jak David Hockney, czy Francis Bacon. Do dziś dorobek Muybridge'a jest inspiracją dla naukowców i artystów.

23 STYCZNIA 2024 - ZALICZENIE